Φαλμεράγερ, Γιάκομπ Φίλιπ

(Fallmerayer, Τσετς, Τιρόλο 1790 – Μόναχο 1860). Γερμανός ιστορικός, εισηγητής της θεωρίας για τον εκσλαβισμό των Ελλήνων. Σπούδασε θεολογία, ιστορία και ανατολικές γλώσσες στο Πανεπιστήμιο του Σάλτσμπουργκ και νομικά στο Πανεπιστήμιο του Λάντσουτ, όπου αργότερα υπηρέτησε ως καθηγητής σε λύκειο. Ταξίδεψε στη Γαλλία και στην Ιταλία (1836-40) και επανειλημμένα περιόδευσε στην Εγγύς Ανατολή: Ελλάδα, Κωνσταντινούπολη, Μικρά Ασία, Πόντο, Συρία, Παλαιστίνη, Αίγυπτο (1831-34, 1840, 1848). Το 1848 διορίστηκε καθηγητής της ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, αλλά ευθύς αμέσως απολύθηκε ως φιλελεύθερος και αντιμοναρχικός. Τα έργα του αναφέρονται στην ιστορία του Βυζαντίου και ιδίως στις εθνολογικές μεταβολές που έγιναν στη Βαλκανική κατά τον Μεσαίωνα: Ιστορία της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας (1827), Ιστορία της χερσονήσου του Μοριά κατά τον Μεσαίωνα (δύο τόμοι, 1830-36), Πραγματεία για την καταγωγή των Νεοελλήνων (1835), Το αλβανικό στοιχείο στην Ελλάδα (τρία τεύχη, 1857-60). Για πρώτη φορά διατύπωσε τη θεωρία του το 1830 (στο βιβλίο του για τον Μοριά) και τη συμπλήρωσε αργότερα στα άλλα του έργα. Κατά τον Φ., η ελληνική φυλή, που δημιούργησε τον λαμπρό πολιτισμό της αρχαιότητας, εξαφανίστηκε οριστικά από το ιστορικό προσκήνιο χωρίς να αφήσει απογόνους. Σλαβικά φύλα που έρχονται στον ελληνικό χώρο από τα τέλη του 6ου αι. μ.Χ. και εξής, καθώς και αλβανικά αργότερα (από τον 12o και 13o αι.), απορρόφησαν φυλετικά τους παλαιούς κατοίκους της χώρας σε σημείο που «ούτε μια σταγόνα γνήσιο ελληνικό αίμα δεν τρέχει στις φλέβες των χριστιανών κατοίκων της σύγχρονης Ελλάδας». Οι απόψεις αυτές του Φ. προκάλεσαν σάλο σε ολόκληρη την Ευρώπη, όπου ο φιλελληνισμός βρισκόταν ακόμα στην ακμή του. Μεγαλύτερη αντίδραση, όπως ήταν φυσικό, προκάλεσε στην Ελλάδα, που μόλις είχε αναγεννηθεί και συγκροτηθεί σε εθνικό κράτος. Η θεωρία του Φ. κλόνιζε τα θεμέλια του ελληνικού εθνικισμού. Γι’ αυτό οι Έλληνες λόγιοι φιλοτιμήθηκαν να επιδοθούν σε σύντομες ιστορικές μελέτες –με κορυφαίους εκπροσώπους τον Παπαρρηγόπουλο και τον Σπ. Ζαμπέλιο– καθώς επίσης και σε συστηματικές λαογραφικές, γλωσσολογικές, ακόμα και ανθρωπολογικές έρευνες (Ν. Πολίτης, Γ. Χατζηδάκις κ.ά.), προκειμένου να αποδειχθεί η ιστορική συνέχεια και η γλωσσική και πολιτιστική ενότητα του ελληνισμού. Από τους ξένους, πρώτος κλόνισε τη θεωρία του Φ. ο διαπρεπής Γερμανός ιστορικός Γιόχαν Τσινκχάιζεν (1832) και κυρίως ο επίσης Γερμανός Χοπφ (1867). Σήμερα, μετά τη δημοσίευση εκατοντάδων σχετικών μελετών από Έλληνες και ξένους ειδικούς, έχει γίνει γενικά σχεδόν αποδεκτό ότι οι ιστορικές μαρτυρίες στις οποίες βασίστηκε ο Φ. ούτε αναμφισβήτητη αξιοπιστία έχουν ούτε ερμηνεύτηκαν πάντοτε σωστά. Ωστόσο έχει γίνει επίσης γενικά αποδεκτό ότι κατά τον 7o και 8o αι. σημαντικός αριθμός Σλάβων νομάδων εγκαταστάθηκαν στην κυρίως Ελλάδα και στην Πελοπόννησο. Το ίδιο έγινε αργότερα με τους Αλβανούς (13o και 14o αι.). Όσον αφορά τους Σλάβους εποίκους, ήδη κατά τον 10o αι., είχαν εκχριστιανιστεί και στο σύνολό τους σχεδόν εξελληνιστεί γλωσσικά και πολιτιστικά. Άφησαν μόνο πίσω τους αρκετά τοπωνύμια και δύο ή τρεις εκατοντάδες λέξεις (αγροτοποιμενικής προέλευσης) στη γλώσσα μας. Όσον αφορά τους Αλβανούς, αν και σύντομα επίσης απέκτησαν ελληνική συνείδηση κι έλαβαν ενεργό μέρος στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας (Ύδρα, Σπέτσες κλπ.), έδειξαν περισσότερη επιμονή στη διατήρηση των εθίμων και της γλώσσας τους, αφού και σήμερα ακόμα μπορεί να ακούσει κανείς αρβανίτικα σε ορισμένα χωριά της Αττικής, της Κορινθίας και της Αργολίδας.